DEFENDE O MONTE PITUCO (Pornedo)

Xosé Lois Vilar (Baiona, 1965) é historiador e arqueólogo de Baiona; pertence ao Instituto de Estudos Miñoranos e a SOS Groba. É experto en thalasonomía.

Tivemos a oportunidade de participar en varias expedicións nocturnas dirixidas por el a algúns dos montes de maior riqueza rupestre da contorna para atender as amenas charlas que imparte e contemplar petróglifos á luz da lúa… Algunha delas, en Tourón, Ponte Caldelas. Unha experiencia moi recomendable.

O patrimonio arqueolóxico está de moda e non deixa de ser noticia. As máis das veces, por desgraza, para transmitir noticias negativas sobre o deterioro de xacementos, agresións que merecen reprobación e condena, ou desleixo por parte de Administracións e entidades ás que lles corresponde velar pola súa conservación.

O Faro de Vigo vén de facerse eco esta mesma semana da denuncia do BNG de Cangas sobre o mal estado no que se atopa o conxunto rupestre das Abelairas.

El pleno debate la puesta en valor del petroglifo de As Abelaires, cubierto de maleza y basuras

El BNG exige al Concello un proyecto técnico para acondicionar el entorno, y a la Xunta y la Diputación que lo ejecuten – La Ley de Calidad Educativa se debatirá en dos mociones

22.01.2013. G.M.P. – El BNG de Cangas se ha hecho eco de las denuncias sobre el abandono y la suciedad que sufre el petroglifo de As Abelaires, situado en Gandón (Aldán), junto al “punto limpio” de la Mancomunidade, y reclama un proyecto municipal para su limpieza y acondicionamiento. Además, pide que la corporación inste a la Xunta y a la Diputación de Pontevedra a ejecutar esas mejoras y a poner en valor todo el conjunto arqueológico. La demanda se debatirá, como moción, en el pleno ordinario que se celebrará el viernes.

La formación nacionalista , a través de su portavoz, Mercedes Giráldez, alerta del abandono y la desprotección que sufre este petroglifo, tal como ya denunciaron varios colectivos “sen que a administración local fixera nada”. El yacimiento, datado en el Calcolítico o Edad del Cobre (hace unos 5.000 años) y grabado con distintas figuras, como círculos concéntricos, tiene un área de protección integral y un perímetro de cautela arqueológica “actualmente convertido en vertedoiro de lixo”. El Bloque pide poner fin a esta situación y reclama el respaldo plenario.

O Goberno local do PP non tardou nin 24 horas en pronunciarse sobre esta problemática e anunciar medidas para corrixir a situación.

El Concello sanea As Abelaires y anuncia un plan para poner en valor varios petroglifos

Tras las denuncias, operarios municipales procedieron ayer a limpiar la zona

23.01.2013. G.M.P. – Operarios municipales de Cangas procedieron ayer a retirar las basuras acumuladas en el petroglifo de As Abelaires y su entorno, próximo al “punto limpio” de la Mancomunidade en Gandón (Aldán), después de las denuncias formuladas por varios colectivos sociales y de la moción presentada por el BNG, que se debatirá el viernes en pleno. El concejal de Medio Ambiente, Jesús Graña, señaló que el Concello ya realizó esta operación en otras ocasiones, aunque los vertidos se vuelven a producir y es complejo prevenirlos. Hoy volverán los operarios con el apoyo de un tractor para recoger restos de escombros que no fue posible retirar ayer con medios manuales, anuncia.

Tanto Graña como el alcalde, José Enrique Sotelo, sospechan que los vertidos son obra de personas que se dedican a la recogida de residuos y desechan los que no le resultan rentables comercialmente, así como a ciudadanos “incívicos” que no respetan las normas de convivencia y de respeto medioambiental. Creen poco factible cerrar los accesos rodados al petroglifo y que solo la sensibilización social y una vigilancia policial exhaustiva, con fuertes sanciones a los infractores, pueden corregir esta situación.

Plan arqueológico

El alcalde ve deseable la protección del petroglifo de As Abelaires y su puesta en valor con el desbroce de la maleza y la instalación de vallas y paneles informativos, pero también de otros elementos arqueológicos del municipio para facilitar su conocimiento y disfrute por los ciudadanos. Apunta a la Diputación como una de las posibles fuentes de financiación de un “plan global” que incluiría otros espacios de interés en territorio cangués. Sotelo afirma que ese objetivo aún está en fase de estudio, pero el Concello tiene intención de llevarlo a cabo “a medio plazo”, cuando disponga de medios suficientes.

Xa podía o BNG de Marín ter sequera un ápice da sensibilidade dos seus homólogos de Cangas. Porque para o trío Blanco-Vilaboa-Crespo semella que non houbera máis patrimonio arqueolóxico en todo Marín que os petroglifos de Mogor e o castro da Subidá. Nalgo lles vai fachendear de ter procurado a rehabilitación do antigo poboado castrexo e a construcción, detrás do Merendero, dun custoso galpón -o investimento superou os 200.000 euros- que tarda moito -aínda obtivo licencia en outubro de 2012, dous anos despois de rematar as obras- en converterse no centro de interpretación prometido.

O resto do patrimonio arqueolóxico, e nomeadamente os conxuntos rupestres do Pornedo, Sete Camiños e outros elementos integrados no ámbito do proxecto de creación do Espazo Natural e Arqueolóxico dos Sete Camiños, parece non interesarlle o máis mínimo. Máxime cando os nacionalistas teñen os bemoles de apoiar a construcción dun polígono industrial que lle afectará a estes xacementos e, máis aínda, de pretender desafectar o enclave no que levan milleiros de anos, pertencente ao Espazo Natural Protexido dos Montes do Morrazo.

…Estamos na mesma: se o Monte Pituco afectado polo proxecto de parque empresarial é unha parte tan lexítima dos Montes do Morrazo como a zona de Pedras Negras afectada polo proxecto de parque eólico ao que se opón o BNG, os petroglifos do Pituco son Bens de Interese Cultural tan lexítimos como os gravados rupestres de Mogor. Os segundos son os gravados “mimados” de toda a clase política, mentres que os primeiros unicamente teñen recibido, por parte da clase política, desleixo, desprezo e discriminación.

Cando a alcaldesa de Marín visitou o miradoiro do Pituco e os petroglifos prehistóricos, e puido comprobar ademais que tamén Pepito Meijón deixou a súa impronta nos arredores cos seus peculiares riscos de cincel na pedra, e ante a capciosa pregunta de que podía facer o Concello de Marín por garantir a protección desta parte non menos importante do patrimonio DE TOD@S, a súa resposta foi para dicir que estaban pouco menos que a dúas velas e as arcas municipais non daban nin para pipas. Que a ver se a Comunidade de Montes colaboraba. Foi oírlle dicir semellante utopía e, coa mesma, collemos unha cadeira para agardar sentados.

Mais agora dáse unha circunstancia chamativa. A Comunidade de (des)Montes de San Xulián vén de ingresar 354.679,48 euros pola expropiación de 15 parcelas; cobrara xa dun primeiro ingreso a cantidade de 167.386,58 euros e na última asemblea xeral veñen de anunciar, co peito cheo a tope de “orgullo&satisfacción”, que xa teñen na conta outros 187.292,90 euros. A ver se o Concello se lembrara daquel episodio e, tanto se están caninos ou non, quen agora ten fondos máis que abondo é a Comunidade de (des)Montes. Porque por iniciativa propia, a Comunidade de (des)Montes non vai poñer un céntimo na revalorización dunhas “pedras do 2000”, como se atreveu a calificalas unha parte da directiva; a que ostenta, precisamente, o manexo dos cartos.

Noutras Comunidades “civilizadas”, a recuperación do patrimonio arqueolóxico forma parte do ABC da xestión do montes: porque é unha obriga legal, porque redunda no atractivo turístico da parroquia e porque actúa como factor de cohesión social. Nestes lares, mal que nos pese, conceptos coma eses soan a “marciano” e están a anos luz xa non das prioridades, senón da axenda de actuacións a medio prazo. Sería toda unha sorpresa trabucarnos á hora de plasmar este crudo vaticinio do que nos agarda.