A Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo organizou un roteiro para dar a coñecer a importancia natural, paisaxística e cultural dos montes da parroquia de Aldán, dentro de solo rústico de especial protección forestal, de augas e patrimonial, no concello de Cangas.
Seguindo a senda dos muíños do rego Orxas e do GR-59 da Ecorrota do Morrazo, a andaina comezou na Finca do Frendoal e transcorreu polos lugares de A Lagarteira, As Abelaires, Ameán, Outeiro Agudo, Mesa de Montes, A Fentiña, Lagos de Baxín e Erbello, para rematar na alameda de Aldán.
Finca do Frendoal, popularmente coñecida como “bosque encantado”, que conta cunha interesante arboreda onde destaca a presenza de exemplares de castiñeiros, loureiros e da especie de carballo euroasiático Quercus cerris, de grande envergadura. Acolle tamén no seu perímetro a área de ribeira do rego Orxas, camiño da súa embocadura na enseada de Aldán. Este terreo que formou parte do couto do antigo condado de Aldán, atesoura a representación, a pequena escala, dun castelo construido a mediados do século pasado, máis un acueduto de tipoloxía medieval, tamén coñecido como Arco da Condesa.
Ponte de arco de medio punto sobre o rego Orxas, de orixe medieval
O rego Orxas nace entre a serra da Madalena e o monte Borrallido. É a principal conca fluvial que atravesa a parroquia de Aldán. Conta cun importante bosque de ribeira de ameneiros, salgueiros, bidueiros e carballos, ademais de numerosos lavadoiros, pontellas e muíños hidráulicos.
O petróglifo de Outeiro de Río Loureiro, clasificado como Ben de Interese Cultural (BIC) de Galicia, está adscrito na Idade do Bronce. Sitúase nunha paraxe de gran beleza, no extremo dunha corredoira empedrada, fronte á zona agrícola da beira do rego do Fial. Este petróglifo contén unha importante variedade tipolóxica de gravados rupestres -coviñas, circos concéntricos e pseudolabirintos- e onde sobresaen pola súa rareza os gravados dun suposto guerreiro e unha cabana.
O val do rego Orxas, entre os núcleos rurais de Erbello, Piñeiro e Gandón e ao pé da serra da Madalena, é un conxunto de veigas de cultivo e áreas de bosque de ribeira que pola súa extensión é de grande importancia natural, cultural, socioeconómica e etnográfica.
O petróglifo das Abelaires, BIC da Idade do Bronce, está ao pé do monte do castro do Monte Liboreiro. Conta cunha gran presenza de gravados rupestres en relevo de circos concéntricos, coviñas e apéndices.
Outeiro Agudo, tamén coñecido como Monte Vixía ou Monte da Garita pola existencia dunha antiga caseta de pedra de vixianza, e Mesa de Montes, situada nunha estratéxica penechaira, con vestixios arqueolóxicos da Idade do Bronce -o petróglifo con gravados rupestres a maior altitude do concello cangués- no primeiro, e un asentamento do Calcolítico e Bronce Inicial no segundo, en zona rochosa e monte baixo, conforman dous dos curutos máis sobranceiros da Serra da Madalena. Sobrepasan os 300 metros sobre o nivel do mar, e serven de límite dos montes das parroquias de Aldán a Darbo. Conformando a serra un verdadeiro monumento paisaxístico, natural e xeolóxico que fai a función de conexión ecolóxica entre os Montes do Morrazo e o Carballal de Coiro co final da península morracense nos Montes do Hio, con hábitats e fauna e flora de interese comunitario. Desde estes dous altos pódese gozar dunhas extraordinarias vistas panorámicas das rías de Vigo e Pontevedra, da enseada de Aldán cos espazos naturais protexidos da Rede Natura da Costa da Vela e de Cabo Udra, do Parque Nacional Marítimo Terrrestre das Illas Atlánticas e por extensión do conxunto das Rías Baixas.
As principais afeccións para os montes da parroquia de Aldán nas últimas décadas foron os monocultivos forestais, a eucaliptización, a falta de silvicultura, as verteduras incontroladas de terras e entullos de obra, o espallamento de acacias e outras especies de flora invasora, o abandono e falta de posta en valor do patrimonio cultural e arqueolóxico, a construción do corredor de alta capacidade, a construción da planta de tratamento de RSU e do punto limpo do Morrazo, a construción por parte da empresa Geriatros dun xeriátrico e a extracción mineira da empresa Granitos Aldán.
Os proxectos que ameazan o futuro deste territorio son, por unha banda, a ampliación de carácter supramunicipal do parque empresarial de Bueu cara a Aldán, no denominado Parque Empresarial do Morrazo (PEIM), contemplado pola Xunta dentro do Plan Sectorial de Ordenación de Áreas Empresariais de Galicia (PSOAEG). Por outra banda, a especulación urbanística que persiste nas poxas polos terreos adquiridos na década pasada pola promotora Promalar -na actualidade en fase de liquidación- á viuva do antigo condado de Aldán. Terreos que na actualidade son a causa dun litixio xudicial entre a promotora, Geriatros e outras sociedades e heredeiras do antigo condado e unha xestora veciñal que reclama os montes como comunais. Esta promotora baixo “convenio” pretendía recualificar ao redor de 254 Has. de solo rústico de especial protección entre as zonas de Menduiña, Varalonga e a Serra da Madalena, para a construción de varios milleiros de vivendas, un cemiterio privado e cualificar o espazo natural da serra da Madalena como “zona verde”. Este proxecto foi paralizado finalmente pola retirada da aprobación inicial do PXOM de Cangas no ano 2005.
A Plataforma solicitoulle á Xunta en marzo do 2012 a retirada da ampliación do parque empresarial de Bueu proxectada a través do PEIM no PSOAEG. Nese mesmo mes solicitoulle tamén á Xunta de Galiza que a Serra da Madalena,Monte Borrallido e Montes de Varalonga –onde están integrados a maioría dos montes da parroquia de Aldán-, como corredor ecolóxico, figuraran como espazos ampliables na solicitude de ampliación da Rede Natura galega cara a un novo Lugar de Importancia Comunitaria que, a nome de Montes e Carballeiras do Morrazo, acollese os espazos naturais dos Montes do Morrazo e o Carballal de Coiro.
En agosto de 2015 a Plataforma solicitoulle así mesmo ao Concello de Cangas a catalogación de Espazo Natural de Interese Local (ENIL) para a Serra da Madalena. En abril de 2016 solicitoulle á Xunta de Galiza a clasificación de Ámbito de Especial Atención Paisaxística (AEAP) para a contorna de Mesa de Montes dentro do Catálogo das Paisaxes de Galicia.
[Texto de Cándido Martínez, da Plataforma en Defensa dos Montes do Morrazo]
DEFENDE O MONTE PITUCO (Pornedo) 
Deixar unha resposta